ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞUYU) DAVASI NEDİR?


ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ ( İZALE-İ ŞUYU ) DAVASI NEDİR?

Genelde miras yoluyla olmak üzere birçok diğer çeşitli sebepler ile kişiler paylı mülkiyet veya elbirliği ile mülkiyet şeklinde mal edinebilirler. İşbu mal edinmeler birden çok kimsenin mülkiyetinde olduğundan paydaşlar arasında birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Elbirliği ile mülkiyet ve paylı mülkiyette farklı hukuki rejimler uygulanmaktadır. Paydaşlar genel olarak ortaklığın konusu mal üzerinde ortak şekilde karar alarak hareket etmektedirler. Çoğu zaman ise bir paydaşın söz sahibi olduğu gibi hukuk dışı durumlar ortaya çıkabilmektedir. İşbu sebepten dolayı paydaşların anlaşması ve ortaklık konusu malı huzur içinde kullanması her zaman mümkün olmamaktadır. 

Ortaklığın giderilmesi ( izale-i şuyu ) davası; paylı ya da elbirliği ile mülkiyete konu olan mal üzerinde paydaşlar arasında mevcut olan ortaklık ilişkisini sonlandırmak ve paydaşların tek tek ferdi mülkiyete geçilmesini ya da mümkün değil ise ortaklığın satış yolu ile sonlandırılarak, satış bedelinin ortakları arasında paylaştırılmasının sağlandığı bir dava türüdür.

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ ( İZALE-İ ŞUYU ) DAVASININ TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ NEDİR?

Ortaklığın giderilmesi davası, Türk Hukukunda açık şekilde bu isimle düzenlenmemiştir. Türk Medeni Kanunun 698. ve 699. maddelerinde ortaklığın giderilmesi davası açıklanmıştır. Türk Medeni Kanunun 698. maddesine göre;

"Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.

Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.

Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz."


Miras bırakanın ölmesi sonucunda murisler, miras bırakanın malları üzerinde ortak bir mülkiyet söz konusudur. Türk Medeni Kanunu 642. maddesinde özel bir düzenleme mevcuttur. İşbu dava miras paylaşımı ( miras taksimi) davasıdır. Türk Medeni Kanunun 642. maddesi şu şekildedir;


"Mirasçılardan her biri, sözleşme veya kanun gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman mirasın paylaşılmasını isteyebilir.

Her mirasçı, terekedeki belirli malların aynen, olanak yoksa satış yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesini sulh mahkemesinden isteyebilir. Mirasçılardan birinin istemi üzerine hâkim, terekenin tamamını ve terekedeki malların her birini göz önünde tutarak, olanak varsa taşınmazlardan her birinin tamamının bir mirasçıya verilmesi suretiyle paylaştırmayı yapar. Mirasçılara verilen taşınmazların değerleri arasındaki fark para ödenmesi yoluyla giderilerek miras payları arasında denkleştirme sağlanır.

Paylaşmanın derhâl yapılması, paylaşım konusu malın veya terekenin değerini önemli ölçüde azaltacaksa; sulh hâkimi, mirasçılardan birinin istemi üzerine bu malın veya terekenin paylaşılmasının ertelenmesine karar verebilir."


Ortaklığın giderilmesi davasına konu olan paylı mülkiyet ya da elbirliği ile mülkiyet sahipleri arasında herhangi bir anlaşmazlık çıkması halinde; ortaklığın giderilmesi gerekir. Eğer paydaşlar arasında bir anlaşma yapılması yolu ile ortaklık giderilemiyorsa dava yoluna gidilir.

ELBİRLİĞİ MÜLKİYETİ (İŞTİRAK HALİNDE MÜLKİYET) NEDİR?


Elbirliği ortaklığı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 701. maddesi ve devamında düzenlenmiştir. Şöyle ki;

"Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.

Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır."


Kanun uyarınca kurulacak olan elbirliği ortaklığına örnek, miras bırakanın ölümü sonrasında mirasçıların tereke üzerinde ortaklığıdır. Mirasçılar arasındaki ortaklığın elbirliği mülkiyeti doğuracağı Türk Medeni Kanunu 640. maddesine düzenlenmiştir. Şöyle ki;


"Birden çok mirasçı bulunması hâlinde, mirasın geçmesiyle birlikte paylaşmaya kadar, mirasçılar arasında terekedeki bütün hak ve borçları kapsayan bir ortaklık meydana gelir.

Mirasçılar terekeye elbirliğiyle sahip olurlar ve sözleşme veya kanundan doğan temsil ya da yönetim yetkisi saklı kalmak üzere, terekeye ait bütün haklar üzerinde birlikte tasarruf ederler.

Mirasçılardan birinin istemi üzerine sulh mahkemesi, miras ortaklığına paylaşmaya kadar bir temsilci atayabilir.

Mirasçılardan her biri, terekedeki hakların korunmasını isteyebilir. Sağlanan korumadan mirasçıların hepsi yararlanır.

Bir mirasçı ödemeden aciz hâlinde ise, mirasın açılması üzerine diğer mirasçılar, haklarının korunması için gerekli önlemlerin gecikmeksizin alınmasını sulh mahkemesinden isteyebilirler."


Kanunun hukuki işlemle elbirliği ortaklığının kurulduğunu kabul ettiği haller şunlardır;

  • Eşlerin mal rejimlerinden edinilmiş mallarda ortaklık ve genel mal ortaklığı halleri,
  • Aile malları ortaklığı,
  • Adi ortaklıklar


Elbirliği mülkiyeti, malın devri, topluluğun dağılması yahut paylı mülkiyete geçilmesi ile sona erecektir.


PAYLI MÜLKİYET ( MÜŞTEREK MÜLKİYET ) NEDİR?

Paylı Mülkiyet ( Müşterek Mülkiyet), birden çok kişinin maddi açıdan bölünmüş olmayan bir malın tamamına belli paylarla ortak malik olmasıdır. Paylar başkaca belirlenmediği sürece eşittir. 

Paylı Mülkiyet, Türk Medeni Kanunu 688. ve 700. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Paydaşlar, müşterek (paylı) mülkiyete tabi eşyanın tamamı, bütünleyici parçaları ve eklentileri üzerinde mülkiyet hakkına sahiptir. Türk Medeni Kanunu 688. maddesi şu şekildedir;

"Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.

Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.

Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir."

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVALARINDA PAYLAŞIM YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Yukarıda detaylıca bahsedildiği üzere paydaşların kendi aralarında anlaşamaması hallerinde mahkeme tarafından aynen taksim ya da satış yoluyla taksim şeklinde ortaklık giderilir. Türk Medeni Kanunu 699. Maddesine göre;"Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.

Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.

Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır."

Türk Medeni Kanunu 699. maddesine göre ortaklık iki şekilde giderilebilir;

1. Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Taşınır yahut taşınmaz malın paylar oranınca bölünmesidir. Burada önemli olan kısım ortaklığa konu malın bölünebilir nitelikte olmasıdır. 

2. Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Taşınır ya da taşınmaz malın icra marifetiyle satılarak bedelin paydaşlar arasında paylaştırılmasıdır.

Ortaklığın giderilmesi davasının sonuçlanma süresi davanın taraflarına, malın  cinsine ve çeşitli durumlara göre değişmektedir. Eğer taraflar bir sulh ışığında anlaşmış ise yargılama ilk celsede sonuçlanabilecektir. Ancak tarafların anlaşamadığı durumda ortaklığın giderilmesi davalarının ne kadar süreceği mahkemelerin iş yükü ve iş yoğunluğuna göre değişecektir. Müvekkillerimizin iş ve işlemlerini hızlıca gerçekleştirmek adına yargılamanın her aşamasında atak olmak büromuzun prensibidir. 

Ortaklığın giderilmesi davaları  şahsına münhasır bir hukuk düzeni ve yargılama gerektirmektedir. Ortaklığın giderilmesi davasında bir avukattan yardım almak önüne geçilemeyecek hataların yapılmasına engel olacaktır. 

DANIŞMANLIK İÇİN HEMEN ARAYIN. SORUNLARINIZA PROFESYONEL BİR YAKLAŞIMLA ÇÖZÜM BULALIM!

İLETİŞİM BİLGİLERİMİZ :

  1. +90(534)0874791
  2. avfurkancelik3434@gmail.com
  3. Cevizli Mahallesi, Kepez Sokak, No:7/9, Kartal/İstanbul





Yorumlar